De Haag - un graut dorrep met stadse allure (1) | Kolumn


Om un stad ech van binneùit te lere kenne mot je un stad voele, zien en proevûh. Voâh deize serie vehale rès ik, De Rèzende Rèsdèk, kriskras doâh Neidâhland om steije éch te lere kenne en gehème an de stad te ontfutselûh. Ga met me mei!
Van De Haag tot Voâhburrag
(12-12-2023) Hoewel ik names UÌ€itjesburo noaÌ‚hmalitaÌ‚h enkelt naah steije reÌ€s moch ik vedaag ‘ns naah un dorrep. En dan auk nog ‘ns naah ut grautste dorrep van NeidaÌ‚hland, want hieaÌ‚hmei kaume we gelijk beÌ€ ut eaÌ‚hste geheÌ€m van De Haag: ut is offesjeil gein stad. Want hoewel De Haag natuaÌ‚hlijk de grautte en alle kenmerreke van un stad bezit hep ut, in teigenstelling tot angrenzende gemeinte as ReÌ€sweÌ€k en VoaÌ‚hburrag, nauit stasrechte gekreige en is daahmei dus offesjeil nog un dorrep. Un behoaÌ‚hlijk uÌ€it de kluÌ€ituÌ‚h gewasse dorrep!
En auvaÌ‚h VoaÌ‚hburrag gesprauke, daah waunt meÌ€n vroegere klasgenaut Arjan teigewoaÌ‚hdag. Arjan waunt al zau’n 27 jaah in De Haag en omgeiving. We spreike voaÌ‚h un kop pleuaÌ‚h af beÌ€ Babylon, naas ut Centraal Stasion, waah ik vroegaÌ‚h vaak met meÌ€n grautaÌ‚hwaÌ‚hs kwam. Ik ben de zaun van un echte Hageneis. MeÌ€n grautaÌ‚hwaÌ‚hs waunde toen ik kleÌ€n was in De Haag en zaudoende kwam ik daah vroegaÌ‚h vaak. Ik kende de stad dan auk errag goed as kind. Die kennis is nagenoeg vedamp omdattik d’r haas nauit meaÌ‚h kom. De omgeiving rond ut Centraal Stasion is enorrum verandaÌ‚hd en einmaal in de stad was Gaugle Maps meÌ€n beste vriend. MeÌ€n opa en oma ken ik ut helaas al un teÌ€dsje nie meaÌ‚h vraguÌ‚h. Maah ik kreig gelukkag allerleÌ€ goede anweÌ€zinge van de gewogde Hageneis Arjan.


Pleuâh, Kunst en Discussies
De pleuaÌ‚h smaakte goed. HieaÌ‚h gein Haagse Bakkies. Haagse Bakkies zeÌ€n kopjes pleuaÌ‚h die maah voaÌ‚h de helluf gevuld zeÌ€n. Volleges de auvaÌ‚hleivering kreige arbeÌ€ijaÌ‚hs die beÌ€ reÌ€ke gezinne moeste werreke vaak zau’n matag gevuld bakkie pleuaÌ‚h, want ze kwame tenslotte om te werreke en nie om pleuaÌ‚h te drinkuÌ‚h. Na de pleuaÌ‚h lauppik un stukkie met Arjan mei de stad in. HeÌ€ weÌ€s me op un biezondaÌ‚h beild op ut Lange VoaÌ‚hhaÌ‚ht teigenauvaÌ‚h de HofveÌ€vaÌ‚h. An de ene kant zien we de grondleggaÌ‚h van de NeidaÌ‚hlandse demokrasie, Thorbecke, die vanachtaÌ‚h zeÌ€n buro in de richting van ‘Ut Torentsje’ keÌ€k. An de andere kant vannut beild zie je un tafel waahachtaÌ‚h twei manne zitte, maah op de hoek van dit tafel zit un dame met un zeaÌ‚h kogt rokkie bevallag op de tafel. Je ken auk ondaÌ‚h ut rokkie keÌ€ke (hoaÌ‚hde ik van un vriend). Maah wat is de beteikenis hierachtaÌ‚h? Die is zauas beÌ€ alle kuns natuaÌ‚hlijk voaÌ‚h veilerleÌ€ intaÌ‚hpretasies vatbaah. Sommige mense vinde ut seksusties dat die dame daah zau wulleps beÌ€ die twei pratede manne op tafel gaat zittuÌ‚h. De uÌ€itleg die de kunstenaah geif is dat ut un aude an de demokrasie is en doaÌ‚h de dame pontifikaal met haah deÌ€rreÌ€jerre op de tafel te late zitte neimp zeÌ€ deil an de diskussie tusse de twei manne an tafel en eÌ€s zeÌ€ zau haah plek in de demokrasie op. Hmmm… juÌ€is. Ik mot d’r nog ‘ns goed auvaÌ‚h nadenke wattik d’r naÌ‚h van vind, maah boeiend is ut zeikaÌ‚h!

Gevangenpoâht en Middeleeuwse Straffen
En auvaÌ‚h boeien gesprauke: ik laup inmiddels richting BuÌ€itehof, want daah staat de GevangepoaÌ‚ht. Asje un misdaad had gepleigd of je moes wogde gedwonge tot prate dan wegd je in de boeien geslage en kwam je daah terech. En voaÌ‚h wie denk dat de straffe in NeidaÌ‚hland te sof zeÌ€n: in de Middeleeuwe ware ze nie vies van kreijatieve leÌ€fstraffuÌ‚h. Zau had je straffe die teÌ€delijke peÌ€n opleivede zauas de schandpaal. Dan mochte mense je uÌ€itschelde en bekaugeile met beÌ€voaÌ‚hbeild rot fruÌ€it en uÌ€itwerrepsele, maah d’r ware auk straffe waah je de res vajje leive las van had: veminkinge assun afgehakte hand voaÌ‚h dieve of ut brandmerreke vajje neus, tong, of oruÌ‚h. Zaudat iederein wis dat je un misdaad had gepleigd. De echte zware krimineile kreige de daudstraf.Â

De manieâh warop de daudstraf wegd ùitgevoeâhd lag behalleve an de misdaad auk an de maatschappelijke status van de misdadegâh. Zau was de meis milde manieâh dat je hauf eraf wegd gehak met un zwaahd. Dat ‘voâhrech’ was gegund an mense van adel of pegsaune van un zeikâh anzien. Maah ondanks dat ‘privilege’ moes je dan nog wel ut geluk hebbe dat de beul vakkundag was en dat ut zwaahd nie bot was. Dan was je snel ùit je lède velos. Bot zwaahd plus onkundege beul: dan had je alsnog un heile nare aftoch van deize aahdklaut. De arremelùi kreige de galg. Dan wachte Magere Hèn dooâhgaans un stuk langâh om je af te halûh. Un enkele keâh wegd de brandstapel gebrùik, voâhnamelijk voâh hekserè en haumofilie.
Een Culinaire verademing
Nadattik goed op de haugte ben van allerlè wreidheide die we nâh gelukkag nie meâh hebbe is ut tèd voâh wat luchtigâhs en wat istâh luchtigâh dan un lekkâh bakkie Haagse Bluf etûh? Ut is heâhlijk, maah bestaat ùit nie meâh dan geklopte èwitte, sùikâh en bessensap. De naam issun vewèzing naah ut ‘air’ dat de Haagse bevolleking zâh hebbe: ut lèk heil wat, maah ut is voâhnamelijk luch.
Ik ga veâhdahs ut graute dorrep in. Ik wil ègelijk wel eive erreges innun parrekkie zittûh. Weit je wat? Ik bel eive an bè de kauning en de kauningin. Misschien zèn ze thùis. Auvâh dat en meâh vetel ik in deil 2!
Heeft Den Haag je hart gestolen? Bekijk ons volledige scala aan teamuitjes die teambuilding bevorderen voor een onvergetelijke ervaring.