De Haag - un graut dorrep met stadse allure (1) | Kolumn
Om un stad ech van binneùit te lere kenne mot je un stad voele, zien en proevûh. Voâh deize serie vehale rès ik, De Rèzende Rèsdèk, kriskras doâh Neidâhland om steije éch te lere kenne en gehème an de stad te ontfutselûh. Ga met me mei!
Van De Haag tot Voâhburrag
(12-12-2023) Hoewel ik names Ùitjesburo noâhmalitâh enkelt naah steije rès moch ik vedaag ‘ns naah un dorrep. En dan auk nog ‘ns naah ut grautste dorrep van Neidâhland, want hieâhmei kaume we gelijk bè ut eâhste gehèm van De Haag: ut is offesjeil gein stad. Want hoewel De Haag natuâhlijk de grautte en alle kenmerreke van un stad bezit hep ut, in teigenstelling tot angrenzende gemeinte as Rèswèk en Voâhburrag, nauit stasrechte gekreige en is daahmei dus offesjeil nog un dorrep. Un behoâhlijk ùit de klùitûh gewasse dorrep!
En auvâh Voâhburrag gesprauke, daah waunt mèn vroegere klasgenaut Arjan teigewoâhdag. Arjan waunt al zau’n 27 jaah in De Haag en omgeiving. We spreike voâh un kop pleuâh af bè Babylon, naas ut Centraal Stasion, waah ik vroegâh vaak met mèn grautâhwâhs kwam. Ik ben de zaun van un echte Hageneis. Mèn grautâhwâhs waunde toen ik klèn was in De Haag en zaudoende kwam ik daah vroegâh vaak. Ik kende de stad dan auk errag goed as kind. Die kennis is nagenoeg vedamp omdattik d’r haas nauit meâh kom. De omgeiving rond ut Centraal Stasion is enorrum verandâhd en einmaal in de stad was Gaugle Maps mèn beste vriend. Mèn opa en oma ken ik ut helaas al un tèdsje nie meâh vragûh. Maah ik kreig gelukkag allerlè goede anwèzinge van de gewogde Hageneis Arjan.
Pleuâh, Kunst en Discussies
De pleuâh smaakte goed. Hieâh gein Haagse Bakkies. Haagse Bakkies zèn kopjes pleuâh die maah voâh de helluf gevuld zèn. Volleges de auvâhleivering kreige arbèijâhs die bè rèke gezinne moeste werreke vaak zau’n matag gevuld bakkie pleuâh, want ze kwame tenslotte om te werreke en nie om pleuâh te drinkûh. Na de pleuâh lauppik un stukkie met Arjan mei de stad in. Hè wès me op un biezondâh beild op ut Lange Voâhhâht teigenauvâh de Hofvèvâh. An de ene kant zien we de grondleggâh van de Neidâhlandse demokrasie, Thorbecke, die vanachtâh zèn buro in de richting van ‘Ut Torentsje’ kèk. An de andere kant vannut beild zie je un tafel waahachtâh twei manne zitte, maah op de hoek van dit tafel zit un dame met un zeâh kogt rokkie bevallag op de tafel. Je ken auk ondâh ut rokkie kèke (hoâhde ik van un vriend). Maah wat is de beteikenis hierachtâh? Die is zauas bè alle kuns natuâhlijk voâh veilerlè intâhpretasies vatbaah. Sommige mense vinde ut seksusties dat die dame daah zau wulleps bè die twei pratede manne op tafel gaat zittûh. De ùitleg die de kunstenaah geif is dat ut un aude an de demokrasie is en doâh de dame pontifikaal met haah dèrrèjerre op de tafel te late zitte neimp zè deil an de diskussie tusse de twei manne an tafel en ès zè zau haah plek in de demokrasie op. Hmmm… jùis. Ik mot d’r nog ‘ns goed auvâh nadenke wattik d’r nâh van vind, maah boeiend is ut zeikâh!
Gevangenpoâht en Middeleeuwse Straffen
En auvâh boeien gesprauke: ik laup inmiddels richting Bùitehof, want daah staat de Gevangepoâht. Asje un misdaad had gepleigd of je moes wogde gedwonge tot prate dan wegd je in de boeien geslage en kwam je daah terech. En voâh wie denk dat de straffe in Neidâhland te sof zèn: in de Middeleeuwe ware ze nie vies van kreijatieve lèfstraffûh. Zau had je straffe die tèdelijke pèn opleivede zauas de schandpaal. Dan mochte mense je ùitschelde en bekaugeile met bèvoâhbeild rot frùit en ùitwerrepsele, maah d’r ware auk straffe waah je de res vajje leive las van had: veminkinge assun afgehakte hand voâh dieve of ut brandmerreke vajje neus, tong, of orûh. Zaudat iederein wis dat je un misdaad had gepleigd. De echte zware krimineile kreige de daudstraf.
De manieâh warop de daudstraf wegd ùitgevoeâhd lag behalleve an de misdaad auk an de maatschappelijke status van de misdadegâh. Zau was de meis milde manieâh dat je hauf eraf wegd gehak met un zwaahd. Dat ‘voâhrech’ was gegund an mense van adel of pegsaune van un zeikâh anzien. Maah ondanks dat ‘privilege’ moes je dan nog wel ut geluk hebbe dat de beul vakkundag was en dat ut zwaahd nie bot was. Dan was je snel ùit je lède velos. Bot zwaahd plus onkundege beul: dan had je alsnog un heile nare aftoch van deize aahdklaut. De arremelùi kreige de galg. Dan wachte Magere Hèn dooâhgaans un stuk langâh om je af te halûh. Un enkele keâh wegd de brandstapel gebrùik, voâhnamelijk voâh hekserè en haumofilie.
Een Culinaire verademing
Nadattik goed op de haugte ben van allerlè wreidheide die we nâh gelukkag nie meâh hebbe is ut tèd voâh wat luchtigâhs en wat istâh luchtigâh dan un lekkâh bakkie Haagse Bluf etûh? Ut is heâhlijk, maah bestaat ùit nie meâh dan geklopte èwitte, sùikâh en bessensap. De naam issun vewèzing naah ut ‘air’ dat de Haagse bevolleking zâh hebbe: ut lèk heil wat, maah ut is voâhnamelijk luch.
Ik ga veâhdahs ut graute dorrep in. Ik wil ègelijk wel eive erreges innun parrekkie zittûh. Weit je wat? Ik bel eive an bè de kauning en de kauningin. Misschien zèn ze thùis. Auvâh dat en meâh vetel ik in deil 2!
Heeft Den Haag je hart gestolen? Bekijk ons volledige scala aan teamuitjes die teambuilding bevorderen voor een onvergetelijke ervaring.